पासवर्ड बद्दल…
बर्‍याच वेळा आपल्याला विविध वेबसाइट वापरत असताना संकेतशब्द निवडण्यास सांगितले जाते.
या संकेतशब्दांना सुरक्षित ठेवणे कधीकधी खूप त्रासदायक देखील होते.
येथे आपण संकेतशब्दांविषयी काही माहिती घेऊ.
१. मी माझे पासवर्ड कोठे ठेवू शकतो? सर्वात सुरक्षित जागा म्हणजे आपल्या डोके आहे. परंतु आपल्या मेंदूत असे पासवर्ड साठवून ठेवण्यासाठी काही मर्यादा आहेत.
२. पासवर्ड संचयित करण्यासाठी दुसरा उत्तम मार्ग म्हणजे पासवर्ड मॅनेजर.
3. काहीजण म्हणतात की आपला पासवर्ड कोठेतरी लिहून ठेवणे सुरक्षित आहे. आपण आपला पासवर्ड एखाद्या कागदाच्या तुकड्यावर, लहान पुस्तकात किंवा इतर कोणत्याही ठिकाणी लिहून ठेवल्यास तो नष्ट, चोरी किंवा गमावला किंवा विसरला जाऊ शकतो.
4. सर्व पासवर्ड तितके महत्वाचे नसतात. बँकिंग पासवर्ड खूप महत्वाचे आहेत आणि आपल्या ईमेलचे पासवर्डसुद्धा तेवढेच महत्वाचे आहेत. परंतु, वेळोवेळी असे पासवर्ड बदलण्यास विसरू नका.
5. जर एखाद्याला आपला अमेझॉन किंवा फ्लिपकार्टचा पासवर्ड मिळाला आणि त्याने जर सामग्रीची मागणी करण्यास सुरुवात केली तर मला ईमेल मिळेल.
मी ग्राहक सेवा कक्षाला कॉल करून ते करू शकतो. मी क्रेडिट कार्ड कंपनीला कॉल करून फसवणूकीचा अर्ज देऊ शकतो. म्हणून ते पासवर्ड इतके जास्त महत्वाचे नाहीत.
बरेच पासवर्ड Google पासवर्ड मॅनेजरमध्ये संग्रहित केले जाऊ शकतात.
6. बरेच पासवर्ड Google पासवर्ड मॅनेजरमध्ये संग्रहित केले जाऊ शकतात. हे सोपे आणि विनामूल्य आहे. सुरक्षा पुरेशी चांगली आहे. परंतु आपले बँकिंग आणि ईमेल पासवर्ड ठेवण्याचे इतके सुरक्षित नाहीत.
7. जेव्हा एखाद्याला आपल्या लॉगिन आणि संकेतशब्द पासवर्ड मिळून जातो, तेव्हा तो नक्कीच ब्रेक करण्याच्या आशेने प्रत्येक वेबसाइटला लॉगिन करून पाहेल.
कदाचित तो आपल्या बँक अकाउंटला सुद्धा क्रॅक करू शकतो.
उदाहरणार्ध ‘Atul123’ जशे पासवर्ड टाळा. ते थोड्याच वेळात खंडित ब्रेक होऊ शकते.
8. आपल्याला पासवर्ड बनवताना स्ट्रॉंग पासवर्ड निवडला पाहिजे. एका मित्राने गाण्यांच्या लिरिक्स वापरत गाण्याच्या एका ओळीला पूर्णविरामांनी विभक्त केले. जसे, I’ll.be.a.star. असे पासवर्ड क्रॅक करण्यासाठी खूप कठीण असतात.
9. पासवर्ड संचयित करण्याचा एक चांगला मार्ग काही कोडेड स्वरूपात आहे.
उदा. ‘I was born in 2002’ या वाक्यातून Iwbi2002 अशा स्ट्रॉंग पासवर्ड बनवू शकतो.
‘Government Polytechnic Jalgaon has 2000 students’ या वाक्यातून – Gpjh2s अशा पासवर्ड बनवू शकतो.
10. लक्षात ठेवण्यास सुलभ आणि अनुमान लावण्यास कठीण असलेला पासवर्ड तयार करण्याचा एक मार्ग म्हणजे आपण दररोज पहात असलेली एखादी वस्तू वापरुन पासवर्ड तयार करणे.
उदा. आपल्या कॉम्प्यूटर मॉडेलचे नाव आणि नंबर यांचे संयोजन करून एक पासवर्ड तयार करू शकतो .
11. आपण ‘Cipher’ म्हणजे एका कोड शब्ध वापरकरून पासवर्ड तयार करू शकतो.
उदा. एखाद्या वाक्याचा विचार करा आणि ते एका शब्दावर / नोटपॅडवर लिहा
‘Narendra Modi became prime minister in 2014’ या वाक्यातून आपण आता प्रत्येक शब्दाच्या दुसर्‍या अक्षराचा वापर करुन आपला पासवर्ड तयार करू शकतो. जसे Aoerin2014
12. password.xls नावाच्या एक्सेल फाईलमध्ये mnemonicचा समावेश करा आणि आपल्या documents फोल्डरमध्ये ठेवा.
उदा. मी एक पासवर्ड बनविला जो ‘4bs’ ने सुरू झाला आणि त्यानंतर 4 capital letters आली. हे लक्षात ठेवण्यासाठी मी ‘Sagar R’ एक्सेल शीट मध्ये लिहून ठेवलो.
Sagar एक जुना मित्र होता. त्याला चार सुंदर बहिणी होत्या. तर ‘4 beautiful sisters’ साठी ‘4bs’ आणि मोठी पासून लहानी पर्यंत त्यांच्या पहिल्या अक्षरे capital letters मध्ये.
एक्सेल शीटमध्ये संकेतशब्दाचा उल्लेख नाही परंतु केवळ (Mnemonic) स्मरणिका आहे जो मला संकेतशब्दाची आठवण करून देतो.
13. जर तुम्हाला कोणताही पासवर्ड 8 किंवा अधिक वर्णांकांचा निवडण्यास सांगितले तर, तुम्ही स्वत: च्या अल्गोरिदम वापर करून पासवर्ड तयार करू शकतात.
उदा. जर तुम्हाला असे वाटले असेल की Suni789@ एक सुरक्षित पासवर्ड आहे, तर चिन्हे किंवा अक्षरे प्रारंभात किंवा मधोमध किंवा शेवटी जोडून केवळ अधिक लक्षात ठेवा.